Giải đáp: Sữa mẹ từ đâu mà có và được sản xuất như thế nào?

Sữa mẹ từ đâu mà có? Đây là câu hỏi nhiều mẹ lần đầu làm mẹ thắc mắc khi bắt đầu hành trình nuôi con bằng sữa mẹ. Trên thực tế, sữa mẹ được sản xuất từ chính cơ thể người mẹ, thông qua một cơ chế sinh học phức tạp và hoàn toàn tự nhiên, bắt đầu ngay từ cuối thai kỳ và tăng mạnh sau khi sinh con. Hãy cùng tìm hiểu quá trình sản xuất sữa mẹ diễn ra như thế nào trong bài viết sau.

>>> Xem thêm: Lợi ích của việc nuôi con bằng sữa mẹ

Sữa mẹ từ đâu mà có và được sản xuất như thế nào?

Khi nhau thai phát triển, cơ thể mẹ bắt đầu tiết ra hai loại hormone quan trọng: estrogen và progesterone. Những hormone này kích hoạt một hệ thống sinh học phức tạp giúp tuyến vú dần sẵn sàng cho việc sản xuất sữa.

Khi mang thai khoảng 6 tuần, bầu ngực bắt đầu căng to. Các ống sữa – hệ thống dẫn truyền sữa – đã được hình thành từ khi còn là bào thai. Đến tuổi dậy thì, tuyến sữa mới bắt đầu phát triển dưới tác động của estrogen. Trong thai kỳ, chúng phát triển mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

Đến thời điểm cuối thai kỳ, mô tuyến vú mở rộng đáng kể, khiến ngực tăng kích cỡ rõ rệt – mỗi bầu ngực có thể nặng gần 700g. Hệ thống ống dẫn sữa chia nhánh thành các tiểu thùy, rồi đến các nang vú – nơi trực tiếp sản xuất ra sữa.

Tại đây, dưới tác động của hormone prolactin, các nang sữa sẽ bắt đầu hoạt động như những “nhà máy nhỏ”. Chúng lấy chất dinh dưỡng từ máu mẹ – bao gồm protein, chất béo và đường, rồi chuyển hóa thành sữa mẹ và đưa vào hệ thống ống dẫn sữa.

Hệ thống này thường sẽ phát triển hoàn chỉnh vào khoảng hai tháng cuối thai kỳ, nhờ đó mẹ đã có thể bắt đầu tiết sữa, thậm chí ngay cả khi bé chào đời sớm hơn dự kiến.

Khi bé bú đúng cách và đủ lượng, bầu vú được làm trống thường xuyên, hormone prolactin sẽ tiếp tục được kích thích để tạo sữa đều đặn. Tuy nhiên, trong sữa mẹ lại có một chất ức chế sản xuất sữa. Nếu sữa ứ đọng trong vú quá lâu, chất này sẽ tăng lên, khiến quá trình tạo sữa bị chậm lại.

>>> Xem thêm: Thành phần dinh dưỡng trong sữa mẹ

Sữa mẹ sản xuất trong bao lâu?

Ngay từ quý 2 của thai kỳ, cơ thể mẹ đã bắt đầu sản xuất sữa non – một loại sữa có màu vàng nhạt hoặc trong, dính nhẹ, giàu kháng thể và dinh dưỡng. Dù lượng sữa non ít, nhưng đây là “vàng lỏng” quý giá, đặc biệt quan trọng trong 1 giờ đầu sau sinh.

Các giai đoạn sản xuất sữa mẹ sau sinh:

• Ngay sau khi sinh: Khi nhau thai bong ra, lượng hormone thai kỳ (estrogen và progesterone) giảm mạnh, hormone prolactin bắt đầu “lên ngôi” – kích thích ngực mẹ sản xuất nhiều sữa hơn.
• Từ ngày 3–5 sau sinh: Bạn sẽ bắt đầu cảm nhận rõ hiện tượng “sữa về” – ngực căng đầy, tiết nhiều sữa hơn dù bé bú chưa nhiều. 
• Từ ngày 5–14: Cơ thể mẹ bắt đầu tạo ra sữa chuyển tiếp, lượng sữa dồi dào hơn, kết cấu bắt đầu thay đổi, chuẩn bị bước sang giai đoạn sữa trưởng thành.
• Từ sau ngày thứ 14: Mẹ bước vào giai đoạn sữa trưởng thành. Sữa lúc này có màu trắng loãng hơn, lượng sữa tiếp tục tăng mạnh. Hai bầu ngực thường căng cứng vì tích nhiều sữa – dấu hiệu rõ ràng nhất cho hiện tượng “xuống sữa”.

>>> Xem thêm: Tuyệt chiêu sữa mẹ đặc sánh

Mẹo giúp mẹ luôn đủ sữa cho con

Việc nuôi con bằng sữa mẹ không chỉ phụ thuộc vào cơ địa, mà còn chịu ảnh hưởng lớn từ thói quen cho bú, chế độ dinh dưỡng và tâm lý của người mẹ. Dưới đây là những mẹo khoa học và hiệu quả giúp mẹ luôn có đủ sữa cho con bú đều đặn mỗi ngày.

1. Cho con bú đúng cách và đều đặn

Khi trẻ bú, hành động mút vú sẽ kích thích cơ thể mẹ sản xuất hormone prolactin – giúp tạo sữa – và oxytocin – giúp sữa chảy ra. Vì vậy, càng cho bé bú đúng cách và thường xuyên, mẹ sẽ càng tiết nhiều sữa hơn cho những cữ bú tiếp theo.

Các chuyên gia khuyến khích mẹ nên:

• Cho con bú hoặc hút sữa trong vòng 1 giờ sau khi sinh
• Cho bú cách khoảng 2,5 đến 3 giờ một lần, kể cả ban đêm
• Để trẻ bú cạn một bên ngực rồi mới chuyển sang bên còn lại

Việc để bé bú cạn từng bên vú có tác dụng làm giảm hàm lượng protein ức chế tạo sữa (gọi là FIL) trong tuyến sữa, từ đó giúp cơ thể hiểu rằng bé cần nhiều sữa hơn và tăng sản xuất sữa ở những cữ sau.

Lưu ý rằng mỗi bên ngực mẹ hoạt động riêng biệt. Một bên có thể ít sữa nhưng bên còn lại vẫn có thể đủ. Do đó, nếu mẹ bị tắc tia sữa một bên thì vẫn có thể nuôi con bằng bên còn lại. Thậm chí các mẹ sinh đôi cũng hoàn toàn có thể nuôi hai con bằng sữa mẹ hoàn toàn nếu áp dụng đúng cách.

>>> Xem thêm: 10+ Cách kích sữa về nhiều

2. Duy trì trạng thái thư giãn và nghỉ ngơi đầy đủ

Cảm xúc của mẹ ảnh hưởng trực tiếp đến phản xạ phun sữa. Khi mẹ thư giãn, thoải mái và yêu thương con, hormone oxytocin sẽ hoạt động hiệu quả hơn, giúp sữa xuống tốt hơn.

Để cơ thể mẹ hoạt động nhịp nhàng, mẹ nên:

• Ngủ đủ giấc, khoảng 8 tiếng mỗi ngày, kể cả ngủ trưa
• Tranh thủ nghỉ ngơi khi con ngủ
• Giữ tinh thần lạc quan, tránh căng thẳng
• Tin tưởng vào khả năng nuôi con bằng sữa mẹ

>>> Xem thêm: Dấu hiệu sữa mẹ thiếu chất: Nguyên nhân & cách cải thiện

3. Ăn uống đủ chất và uống đủ nước

Chế độ dinh dưỡng hợp lý là nền tảng để mẹ có nhiều sữa và sữa có chất lượng tốt. Một số lời khuyên mẹ nên ghi nhớ:

• Ăn đủ 4 nhóm chất: tinh bột, đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất
• Uống từ 2 đến 2,5 lít nước mỗi ngày, nhất là trước và sau khi cho bé bú
• Hạn chế thực phẩm có mùi mạnh như hành, tỏi, ớt… vì có thể làm sữa mẹ có mùi lạ khiến bé bỏ bú

4. Làm trống bầu ngực sau mỗi cữ bú

Sau khi cho con bú, nếu ngực mẹ vẫn còn sữa thì nên hút sữa ra ngoài. Việc giữ cho bầu vú trống giúp cơ thể tiếp tục tạo sữa mới và hạn chế nguy cơ tắc tia sữa.

Khi sữa đọng lại quá lâu, nồng độ chất ức chế tạo sữa trong vú tăng lên khiến quá trình tiết sữa bị chậm lại. Vì vậy, giữ cho bầu vú luôn được “làm sạch” là một trong những bí quyết quan trọng để duy trì nguồn sữa ổn định và dồi dào.

Hiểu được sữa mẹ từ đâu mà có và quá trình cơ thể tạo sữa như thế nào không chỉ giúp mẹ yên tâm hơn khi nuôi con bằng sữa mẹ, mà còn biết cách chăm sóc bản thân đúng cách để duy trì nguồn sữa dồi dào, chất lượng cho bé yêu.

Đồng hành cùng hành trình nuôi con bằng sữa mẹ, Hagu Life mang đến cho mẹ những sản phẩm chăm sóc mẹ và bé chính hãng, chất lượng cao và giá tốt, từ máy hút sữa, bình trữ, trà lợi sữa đến các thực phẩm bổ sung cần thiết. Mẹ có thể yên tâm mua sắm tiện lợi và an toàn ngay tại nhà để hành trình nuôi con thêm nhẹ nhàng, trọn vẹn.